مصیبت تاریخ ندانی

بسم الله


به دعوت یکی از دوستان، مدتی است که با برخی از دانشجویان کارشناسی یکی از بهترین دانشگاه های مربوط به حقوق کشور، اصول فقه کار می کنم. جایی که شاید بیش تر دانشجویانش رتبه ی دو رقمی داشته اند و شاید هیچ کس با رتبه ی چهار رقمی در آن قبول نشود. خلاصه، جمعی هستند از دانشجویان درس خوان و باهوش.

در یکی از جلسات بحث از وضع تعیینی و تعینی بود (که بگذریم یعنی چه). بعد از ارائه ی تعاریف و سعی در ارائه ی تعریفی روشن و محکم، برای خوب جا افتادن بحث، مثال هایی را مطرح کردم تا بحث کنیم که وضع این لغات تعیینی است یا تعینی. مثال ها را هم عمدتاً ار واژه های رایج سیاسی طرح کردم؛ البته با این تذکر که حرف ما اصلا سیاسی نیست و به دو طرف هم متلک می گوییم! پای تخته نوشتم: فتنه، سران فتنه، دلواپس ها، بیانیه خوانی،و ... . یکی از مثال ها را هم نوشتم «جریان انحرافی». آن چه برایم عجیب و تلخ بود این بود که حتا یک نفر از دوستانی که در کلاس بودند، نمی دانستند اصلاً جریانِ «جریان انحرافی» چیست! اصلاً بحث بر سر منحرف بودن و نبودن کسی یا رد و تأیید جریانی نیست؛ بحث این است که کسی نمی دانست این عنوان برای اشاره به چه جریانی به کار رفته و می رود... در حالی که حدود شش سال قبل، شاید این بحث یکی از دو سه بحث رایج و مهم فضای سیاسی کشور بود...

در مسیر برگشت از کلاس در فکر مصیبت تاریخ ندانی مان بودم که دیدم تقریبا تا وسط عرض خیابان جلو آمده ام! شکر خدا گویا راننده ای که مثل من فکرش درگیر باشد آن جا نبود؛ و الا شاید خودم هم به تاریخ پیوسته بودم!

منصفانه تر که فکر کردم، دیدم این ماجرا صرفاً ایراد دانشجویان نخبه ی آن جا نبود. چند نفر از هم سن و سال های دهه ی شصتی من حتا یک دوره تاریخ درست و حسابی از حوادث قبل و بعد انقلاب و دوران جنگ خوانده اند؟ من که نخوانده ام. و چند نفر از مردم جامعه ی ما الآن می توانند یک ربع در مورد مشروطه گزارش و تحلیلی ارائه کنند؟ تاریخ غرب و تاریخ تمدن و تاریخ صدر اسلام پیش کش!